Tanıma Davası

Yabancı ülkelerde verilen mahkeme kararlarının Türkiye’de geçerlilik kazanması, hukuki güvenlik açısından son derece önemlidir. Özellikle boşanma, velayet, nafaka veya tazminat kararlarının tanınması, tarafların haklarını güvence altına almak açısından kritik bir süreçtir. Bu amaçla açılan davalar, tanıma ve tenfiz davaları olarak adlandırılır.

Aygören Hukuk – Konya Avukat ekibi olarak, tanıma davalarının kapsamını, şartlarını ve hukuki sonuçlarını detaylı bir şekilde ele aldık.

1. Tanıma Davası Nedir?

Tanıma davası, yabancı mahkeme kararlarının Türkiye’de hüküm doğurmasını sağlayan bir hukuki süreçtir. Tanıma davası ile karar icra edilebilir hale gelmez; yalnızca Türkiye’de geçerli kabul edilir.

Örnek olarak, bir boşanma kararının tanınması durumunda, kişi Türkiye’de resmî olarak boşanmış sayılır. Ancak karar nafaka veya mal paylaşımı gibi icra edilebilir hükümler içeriyorsa, tenfiz davası açılması gerekir.

Tanıma davaları, yabancı mahkeme kararlarının Türk hukuku açısından tanınması için başvurulan Aile Mahkemeleri veya Asliye Hukuk Mahkemeleri aracılığıyla yürütülür.

2. Tanıma ve Tenfiz Arasındaki Fark

• Tanıma: Yabancı mahkeme kararının Türkiye’de resmî olarak geçerli kabul edilmesini sağlar. Kararın kendisi hüküm doğurur, ancak icra edilmez.
• Tenfiz: Yabancı mahkeme kararının Türkiye’de icra edilebilir hale gelmesini sağlar. Örneğin nafaka veya tazminat ödemelerinin Türkiye’de uygulanmasını sağlar.

Pratikte; yalnızca boşanma, velayet veya isim değişikliği gibi tespit amaçlı kararlar için tanıma davası yeterliyken, maddi yükümlülükleri olan kararlar için tenfiz davası gerekir.

3. Tanıma Davasının Hukuki Şartları

Bir yabancı mahkeme kararının Türkiye’de tanınabilmesi için belirli hukuki şartlar aranır:

1. Kesinleşmiş Karar: Yabancı mahkeme kararı nihai ve değişmez olmalıdır.
2. Usule Uygunluk: Taraflara savunma hakkı tanınmış olmalı, karar adil bir şekilde verilmiş olmalıdır.
3. Hukuka Aykırılık Olmaması: Karar Türk kamu düzenine aykırı olmamalıdır. Örneğin, Türk hukukuna göre kabul edilemeyen boşanma gerekçeleri veya çocuk haklarına aykırılık içeren kararlar tanınmaz.
4. Belgelerin Hazırlığı: Kararın onaylı bir sureti, apostil şerhi ve yeminli Türkçe tercümesi dosyaya sunulmalıdır.

Bu şartların eksiksiz yerine getirilmesi, dava sürecinin hızlı ve sorunsuz ilerlemesini sağlar.

4. Görevli ve Yetkili Mahkeme

• Görevli Mahkeme: Tanıma davalarında, genel olarak Asliye Hukuk Mahkemesi yetkilidir. Karar aile hukuku ile ilgili ise, Aile Mahkemesi görevli olur.
• Yetkili Mahkeme: Davalının Türkiye’de ikamet ettiği mahkeme yetkilidir. Eğer davalı Türkiye’de yaşamıyorsa, İstanbul, Ankara veya İzmir mahkemeleri yetki alanına girer.

Mahkeme, görev ve yetki konularını titizlikle inceleyerek, davanın Türk hukuku açısından doğru şekilde yürütülmesini sağlar.

5. Tanıma Davasının Önemi

Tanıma davası açılmadığında;

• Yabancı ülkede boşanmış olan kişiler, Türkiye’de hâlâ evli görünebilir.
• Miras hakları, yeni evlilikler ve nüfus kayıtları gibi hukuki işlemler aksayabilir.
• Çocuğun velayeti, nafaka ve mal paylaşımı gibi haklar resmî olarak tanınmayabilir.

Dolayısıyla, yabancı mahkeme kararlarının Türkiye’de tanınması, kişilerin hukuki güvenliği için kritik bir adımdır.

6. Dava Süreci ve Usul

Tanıma davaları, genellikle basit yargılama usulü ile yürütülür ve hızlı sonuçlanabilir. Süreç adım adım şu şekilde işler:

1. Gerekli belgelerin (karar, apostil, tercüme) hazırlanması
2. Dava dilekçesinin ilgili mahkemeye sunulması
3. Mahkeme tarafından tarafların dinlenmesi ve gerekirse sosyal inceleme yapılması
4. Mahkeme kararının verilmesi

Usulüne uygun şekilde hazırlanan davalar, çoğunlukla 1–2 duruşmada sonuçlanabilir.

7. Tanıma Davası ve Çocuk Hakları

Tanıma davaları özellikle boşanma kararlarında çocuk hakları açısından önemlidir:

• Velayet kararının Türkiye’de geçerli olması
• Nafaka ve iştirak haklarının korunması
• Çocuğun sosyal ve ekonomik güvenliğinin sağlanması

Mahkeme, her zaman çocuğun üstün yararını gözetir ve yabancı kararın çocuk haklarına uygunluğunu titizlikle inceler.

SONUÇ

Tanıma davası, yabancı ülkelerde verilen mahkeme kararlarının Türkiye’de geçerli olmasını sağlar. Eğer karar icrai hükümler içeriyorsa, ayrıca tenfiz davası açılması gerekir.

Aygören Hukuk – Konya Avukat ekibi olarak, tanıma ve tenfiz davalarında hukuki sürecin tüm aşamalarında yanınızdayız. Doğru belgeler ve uzman rehberliği ile hak kaybı yaşamadan bu süreci tamamlayabilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular

1. Tanıma davası ile tenfiz davası arasındaki fark nedir?
   Tanıma yalnızca yabancı kararın geçerli sayılmasını sağlar, tenfiz ise kararın Türkiye’de icra edilebilmesini sağlar.
2. Tanıma davası hangi belgelerle açılır?
   Kesinleşmiş yabancı karar, apostil şerhi ve yeminli Türkçe tercüme.
3. Tanıma davası hangi mahkemede açılır?
   Asliye Hukuk Mahkemesi veya aile hukuku kapsamındaki kararlar için Aile Mahkemesi.
4. Tanıma davası açılmazsa ne olur?
   Yabancı ülkede boşanmış olsanız bile, Türkiye’de hâlâ evli görünürsünüz. Ayrıca nafaka ve velayet hakları tanınmaz.
5. Tanıma davası ne kadar sürer?
   Usulüne uygun belgeler sunulduğunda çoğunlukla birkaç duruşmada sonuçlanır. Karmaşık durumlarda süre uzayabilir.