Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme Nedeniyle Boşanma Davası

Türk Medeni Kanunu, evlilik birliğinin temelinden sarsıldığı durumlarda eşlere boşanma hakkı tanır. Bu genel sebebin dışında, kanunda özel ve mutlak boşanma sebepleri de düzenlenmiştir. Bunlardan biri de suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme nedeniyle boşanma sebebidir. Evlilik birliğini ciddi şekilde zedeleyen, eşin kişilik haklarını ve aile düzenini tehdit eden bu davranışlar, boşanma davasına konu edilebilir. Bu yazımızda, söz konusu boşanma sebebinin yasal dayanağını, dava sürecini, dikkat edilmesi gereken noktaları ve uygulamadaki örnekleri kapsamlı biçimde ele alacağız.

1. Yasal Dayanak: Türk Medeni Kanunu m. 163

Türk Medeni Kanunu’nun 163. maddesi şu şekilde düzenlenmiştir:

"Eşlerden biri küçük düşürücü bir suç işler veya haysiyetsiz bir hayat sürer ve bu sebeplerden ötürü diğer eş ondan birlikte yaşamayı istemekte haklı olursa, bu eş boşanma davası açabilir."

Bu hüküm uyarınca, iki temel durum boşanma sebebi sayılmıştır:

• Küçük düşürücü bir suç işleme
• Haysiyetsiz hayat sürme

Her iki durumda da önemli olan, bu davranışın diğer eş için evliliği sürdürmeyi katlanılamaz hâle getirmesidir. Bu sebeple, yalnızca suçun veya yaşam tarzının varlığı değil, diğer eşin bu duruma katlanmak zorunda bırakılması da önemlidir.

2. Suç İşleme Kavramı

TMK m. 163'te geçen “küçük düşürücü suç” kavramı, genel ahlak ve kamu düzeni açısından toplumsal tepki doğuracak nitelikteki suçları ifade eder. Bunlara örnek olarak:

• Hırsızlık
• Dolandırıcılık
• Rüşvet
• Zimmet
• Sahtecilik
• Cinsel saldırı
• Fuhuş suçu

gibi eylemler sayılabilir. Suçun kasten işlenmiş olması ve sabit bir mahkeme kararıyla tespit edilmiş olması gerekir. Ancak bazı durumlarda, mahkeme kararı olmasa dahi, sabit delillerle suçun işlendiği ispatlanabiliyorsa hâkim buna göre değerlendirme yapabilir.

3. Haysiyetsiz Hayat Sürme Nedir?

“Haysiyetsiz hayat sürme”, bireyin toplumun genel ahlak kurallarına ve sosyal değer yargılarına aykırı bir yaşam biçimini sürekli ve bilinçli şekilde benimsemesi anlamına gelir. Geçici davranışlar değil, süreklilik arz eden bir yaşam tarzı önemlidir.

Haysiyetsiz hayat sürmeye örnek olabilecek durumlar şunlardır:

• Sürekli olarak alkol ve uyuşturucu kullanımı
• Fuhuş yapma veya fuhşa aracılık
• Kumar bağımlılığı
• Suç çevresiyle iç içe yaşamak
• Ahlaka aykırı sosyal çevrede sürekli bulunmak
• Başkalarının maddi çıkarları için kendi bedenini veya ailesini kullanma

Bu davranışların toplum tarafından “aşağılayıcı” veya “onur kırıcı” olarak nitelendirilmesi gerekir. Dolayısıyla, bireysel tercih niteliğindeki yaşam biçimleri değil, evlilik birliğini ve toplum düzenini tehdit eden haller esas alınır.

4. Boşanma Sebebinin İspatı

TMK m. 163’e dayalı boşanma davasında, iddia edilen fiilin varlığı davacı eş tarafından ispatlanmalıdır. Aşağıdaki deliller bu süreçte kullanılabilir:

• Ceza mahkemesi kararları
• Tanık beyanları
• Kamera kayıtları
• Sosyal medya paylaşımları
• Polis tutanakları
• Fuhuşla mücadele birimlerinin kayıtları
• Adli raporlar
• Banka hareketleri (fuhuş, kumar, suç gelirleriyle ilgili)

İspat yükü, boşanma davasını açan tarafta olduğu için, delil sunmak büyük önem taşır.

5. Evlilik Birliğinin Devamının Katlanılamaz Hale Gelmesi

Her suç işleyen ya da ahlaka aykırı hayat süren eşe karşı boşanma davası açılamaz. Kanun, bu davranışların evlilik birliğini katlanılamaz hâle getirmesi şartını da arar. Örneğin, bir eşin geçmişte işlediği bir suç, evlilikten önceye aitse ve evlilik süresince düzgün bir hayat yaşıyorsa, bu durum boşanma sebebi sayılmayabilir. Aynı şekilde, haysiyetsiz olarak nitelendirilebilecek bir yaşam tarzı, diğer eşin bilgisi ve rızası dahilinde yürüyorsa, boşanma gerekçesi oluşturmaz.

6. Süre Şartı Var mı?

TMK m. 163, nispi (göreli) bir boşanma sebebi olduğu için hak düşürücü bir süreye tabi değildir. Ancak, davacı eşin davranışları affetmemesi ve evliliği sürdürmeye devam etmemesi gerekir. Aksi halde, affetme ya da rıza gösterme nedeniyle dava reddedilebilir.

7. Affetme Halinin Hukuki Sonuçları

Eğer diğer eş, suç işleme ya da haysiyetsiz yaşam biçimini bilerek ve isteyerek affetmiş veya bu yaşam tarzına bilinçli şekilde katlanmışsa, artık boşanma talebinde bulunamaz. Örneğin, hırsızlık yapan eşe karşı dava açmak yerine ona destek olunması, birlikte aynı ortamda yaşamaya devam edilmesi, sosyal ortamlarda birlikte görünülmesi affetme sayılabilir.

8. Bu Sebeple Açılacak Boşanma Davasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Delil hazırlığı titizlikle yapılmalıdır.
• Eşin suç geçmişi veya yaşam tarzı hakkında somut bilgiler toplanmalıdır.
• Hâkimin ikna edilebilmesi için olayların evlilik birliğini gerçekten temelinden sarstığı gösterilmelidir.
• Affetme veya birlikte yaşamaya devam etme gibi davranışlardan kaçınılmalıdır.
• Davanın açılmasında uzman aile hukuku avukatı ile çalışmak sürecin sağlıklı yönetilmesini sağlar.

9. Boşanmanın Sonuçları

Bu boşanma sebebiyle açılan davalarda, boşanmaya ek olarak;

• Maddi ve manevi tazminat talepleri
• Nafaka
• Velayet
• Mal rejiminin tasfiyesi

gibi sonuçlar da gündeme gelir. Özellikle suç nedeniyle açılan davalarda, tazminat miktarı yüksek olabilir.

10. Sonuç

Suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme, evlilik birliğini temelinden sarsan ciddi sebepler arasında yer almaktadır. Türk Medeni Kanunu, bu tür durumlarda diğer eşe evliliği sonlandırma hakkı tanımakta ve toplumun ahlaki yapısını da koruma altına almaktadır. Ancak her olay kendi özelinde değerlendirilir ve hâkimin kanaati belirleyicidir. Bu nedenle sürecin bir aile hukuku uzmanı tarafından yürütülmesi hem hak kaybını önler hem de delillerin etkin şekilde sunulmasını sağlar.

Sıkça Sorulan Sorular

1. Hangi suçlar boşanma sebebi sayılır?
Hırsızlık, dolandırıcılık, rüşvet, fuhuş, cinsel saldırı, sahtecilik gibi küçük düşürücü suçlar TMK m. 163 kapsamında boşanma sebebidir.

2. Haysiyetsiz hayat sürme ne demektir?
Toplumun ahlaki değerlerine açıkça aykırı, sürekli ve bilinçli olarak sürdürülen yaşam tarzıdır. Örneğin sürekli kumar oynama, fuhuş yapma, suç çevresiyle iç içe yaşama gibi davranışlar bu kapsamdadır.

3. Bu davalarda mahkeme süreci ne kadar sürer?
Somut olayın karmaşıklığına ve delil durumuna göre değişmekle birlikte, ortalama 6 ay ile 2 yıl arasında sonuçlanmaktadır.

4. Ceza davası olmadan boşanma davası açılabilir mi?
Evet. Ceza mahkemesinden mahkûmiyet kararı olmasa da boşanma davası açılabilir. Ancak delillerin güçlü olması gerekir.

5. Eşim bu yaşam tarzını evlilikten önce sürdürüyordu, bu durumda dava açabilir miyim?
Eğer bu durumu bilerek evliliği kabul ettiyseniz ve evlilik süresince de buna sessiz kaldıysanız, boşanma talebiniz reddedilebilir.